1987 NATO’s Only Fighting Eyes
Onder deze titel presenteert het 306 Squadron zich de laatste tijd graag tegenover de buitenwereld.
Het geeft aan dat
de tegenwoordige verkenningsvliegtuigen eigenlijk meer reconnaissance-fighters zijn geworden.
De komst van de F-16 heeft de tactische doctrine van het verkenningssquadron van de KLu grondig veranderd. De F-16A(R) is zeer wel in staat zich te verdedigen en ook, als het moet, aan te vallen. Illustratief hiervoor waren bijvoorbeeld de resultaten bij de TAM’86, waar de recce-birds keer op keer hun tanden lieten zien en met groot succes fighter caps oprolden…306 Squadron is de enige verkenningseenheid binnen de NAVO die met de F-16 is uitgerust en dus met succes een luchtgevecht kan aan kan gaan.
In bijgaand artikel beschrijft squadroncommandant major Dirk Radstake een recce-attack interfase missie, terwijl de eerste luitenant Robert-Jan Willekens en squadron-leader Chris Lorraine, exchange piloot van de RAF, als fotomodellen fungeren.
Het is tien voor acht. Slaap ik of waak ik? Ik waak, besluit ik. Om me heen zitten m’n collega’s hun koffie te ‘sippen’. Nog even en de briefing begint. De dampende koffie is levensreddend: ik word wakker.
BRIEFING! Galmt er door de omroep. Eén minuut voor acht. We nestelen ons in de briefingroom.
De meteo begint: “Een hoog boven Noord-Duitsland…bla, bla’. Mooi weer jonge niet zeuren. 10 kilometer zicht, geen lage bewolking. Oh, trailing level – even opletten dat ze m’n contrails straks in de manoevering area niet zien – mooi, flightlevel 360 dus.
Dan is de verkeersleiding aan de beurt: Baan 24 in gebruik, alles serviceable. Da’s lang geleden. Normaal is er altijd wel iets kapot. Taxiën wéér anders dan gisteren? Wat een circus.
En dan Intell met de dia-herkenningstest. SA-8, Leopold, Thin Skin, ect. He, die ken ik niet. Wat zei u? IPR? Oh ja. Mooi, weer wat geleerd.
Tenslotte de ops-officier met de ‘plaat’ van vanmorgen: Een recce-attack interfase missie* met 312 Squadron. Wie ik? Prachtig. M’n maatje geeft al ‘thumbs-up’, dat wordt leuk. Dat was het heren, goede morgen.
Een recce-attack interfase missie *
Een tamelijk nieuwe vorm van opereren waarbij vooraf niet exact bekende doelen eerst worden verkend, waarna de precieze locatie in de vlucht wordt doorgegeven aan een reeds onderweg zijnde aanvalsformatie.
We stuiven naar Ops om onze Mission Record Form (MRF) op te halen. Alles wat we nodig hebben staat erop: welke vliegtuigen: de missie: het missienummer: de hoeveelheid peut: starttijd: landingstijd: positie van het target en de time-over-target: inflight reporting frequenties, enz
Acht uur ’s morgens. De ochtend –briefing voor alle 306 vliegers van het 306 Squadron.
We stuiven naar Ops om onze Mission Record Form (MFR) op te halen. Plaatsvervangend ops-officier en 1e vluchtcommandant Theo Kustner overhandigd de MFR aan 1ste Lt Robert-Jan Willikens en squadron leader Chris Lorraine. Helemaal links Assistent Ops sgt-maj. Marijke Cornelisse.
Bij het bureau Navigatie staan onze hulpen al klaar om te assisteren bij de planning.
Eerst plannen we de run-in’s op de 1-50000 kaarten, de route van het Initial Point (IP) naar het doel: ‘Peter doe hier even een VIP (Visual Intial Point), Ben, kan jij een VRP (Visual Reference Point) voor dit target…’ Ze al zijn bezig, feilloos, snel, precies. ‘NAV-slaven noemen we ze oneerbiedig, zoals vroeger ‘geus’ een erenaam was. We plannen nu de hele route, voorzien van een oefeningdreiging-scenario: Push-up here, Radar OFF there… Na een dik uur zweten zit het erop. Flight plan please Bennie, Ben verzorgt het flightplan.
Well done. Ik bel 312 over de frequentie waarop we hen zullen inlichten over de exacte positie van het doel. ‘Hoe wil je het hebben? Kwadranten? Let’s see, A tot en met D en dan 1 tot en met 4? Okay! No sweat. Weather info? Prima. Houdoe, see you in the air!’ Ik brief de vlucht met mijn volgvlieger, de Bravo. Ik neem de tactieken door voor de foto-run, maar ook voor ‘vijandelijke’ jagerdreiging, de ‘fighter caps’. Emergency procedures: uitwijkvelden: brandstof: het weer: de terugvlucht.
Een snelle dogfight in area Delta boven Volkel is mogelijk, als we peut genoeg hebben. ‘Denk aan het training level.’ Do’s en no-no’s (Dingen die men kan, mag of moet doen, resp. dingen die men nóóit mag doen). We gaan naar Ops, en krijgen daar de Ops-out-briefing. Alles wordt gecovered. Dat heeft Rene weer dik voor mekaar.
Eerst plannen we de run-in’s op de 1-50.000 kaarten. Links squadron leader Chris Lorraine, RAF, exchange pilot en sinds 15 maanden bij 306 Squadron. Hij is nu 20 maanden in Nederland en spreekt werkelijk vloeiend onze taal. Bij de RAF vloog hij twee jaar Jaguar, daarna was hij een zelfde periode instructeur op de Hawk en vervolgens nog eens drie jaar Jaguar vlieger.
In Nederland ging hij eerst naar het VOTC voor een overleveringscursus, daarna ter omscholing op de F-16 naar de TCA op Leeuwarden alvorens bij 306 Sqn tot reccevlieger te worden opgeleid. Geheel rechts navigatiehulp dpl sld1 P. van Wersch.
Para-secti
We spoeden ons
naar de para-sectie en hangen daar onze uitrusting om.
‘Houdoe Herman, bedankt maar weer. ‘Rob, een van onze chauffeurs brengt ons met de combi naar de kisten.
Hij zorgt dat de MRF bij onze foto-ontwikkelcentrale komt, de Mobile Film Processing Unit (MFPU), zodat de mannen hiervan bij terugkomst onmiddellijk de cassettes uit onze Orpheus-pods kunnen halen.
Bij de kist staat de crewchief al te wachten met zijn hulp.
‘Waar gaat het naar toe major?’ Dat hou je nooit bij! Is de kist o.k? Zit er nog wat peut in?
‘Ik doe de walk-around: pitot: inlaat: pop-outs (gewoonlijk fel-rode palletjes die bijvoorbeeld ter waarschuwing van een verstopt filter uitsteken). pressures. De kist is brandschoon en heft nieuwe sloffen. ‘Hard gewerkt jongen, bandjes gewisseld: Het ziet er prima uit’, We gaan op pad. Ik klim in de cockpit en begin aan mijn checks.
Ik zet de Inertial Navigation Set (INS) aan. De radar gloeit op. Het Stores Management System (SMS) wordt geactiveerd, Radio, TACAN, IFF/SIF, VHF, de head-up display (HUD) worden aangezet en mijn voorkeur presentatie op de HUD wordt geselecteerd.
De dogfight-switch wordt geprogrammeerd en dan volgt het lastige karwei van het programmeren van de INS
met de ‘thumb wheels’. Rustig doet mijn crewchief zijn werk. Dan is alles klaar. Houdoe, tot over een uurtje of zo!.
We taxiën. Bravo is op de frequentie. Op naar de baan. Checks, checks. Camera’s standby. Infrarood ‘cool’. Sidewinders Lima’s geset en ook ‘cool’
Bij de baan geeft de toren startvergunning en off we go: airborne. Bravo hangt aan m’n wing gelijmd. Ik wuif hem weg. We zijn op een missie.
Mobile Film Processing Unit
Ondertussen wordt op de basis de mobile film-ontwikkel- en afdrukcentrale in gereedheid gebracht. De ontwikkelmachines komen op temperatuur. De lichtbakken en de aircondition worden alvast ingeschakeld. Het Intell-personeel legt zijn spullen klaar, zoekt het juiste doelen-materiaal bij elkaar. Doe jij die recce-attack interface?’ roept Mike tegen Dick. ‘Jazeker meneer!’ De taken zij verdeelt. De mensen van de camera-lijn checken af waar de kisten aankomen en hoe laat en maken een plan. ‘Eerst de 638 maar en dan naar shelter 536? Heb je voldoende cassettes? De 648 moet volle cassettes!’
De crewchief werkt nog wat formulieren bij en tuurt al in de verte. Nog een half uur, weet hij. Toch kijkt-ie af en toe.
De Run-in
Terwijl ik rechts voor me check of de brug die op mijn 1:5000 run-in kaart staat inderdaad ligt waar hij moet liggen, neem ik de time-to-go uit de HUD even mee: 1 minuut, 45 seconden. Ik werp een snelle blik op mijn radar warning receiver: nog niets. Ik had trouwens ook nog geen ‘audio’. Enkele mijlen hier van daan, aan de andere kant van de heuvel, moet mijn Bravo vliegen. Ik check voordurend m’n six’ (o’clock position, d.w.z. recht achter mijn toetste). Een ‘airthreat’ op de run-in naar het doel zou wel héél ongelegen komen. Na een blik op de motorinstrumenten is de time-to-go nog 1 minuut, 11 seconden. Ik vergelijk mijn distance-to-go met de positive op de kaart. Alles o.k. Ik tuur voor me uit. De infraroodcamera loopt al. Nog steeds niets op de radar warning receiver. Een snelle blik: ook geen air-threats. Op 250 voet (80 m) hoogte scheer ik over de boomtoppen en volg een valley. Nog even en ik moet een sort pitch-up inzetten teneinde enkele seconden vóór de Bravo over het doel heen te vliegen. We blijven zo lang mogelijk in dekking. Daar komt de bosrand waar ik een snelle driedimensionale manoeuvre wil inzetten om zo aan de andere kant van de heuvel te geraken. Het doel: een artillerieopstelling ergens in het veld. Na onze verkenningspass zullen we zo snel mogelijk de achter ons komende ‘gorilla’ (grote formatie) moeten inlichten over de exacte positie van het doel.
Daar is de bosrand. Ik geef vol gas, trek de F-16 op zet een scherpe bocht in. ‘Bravo Hawk’. Een call van mijn volgvlieger die wordt aangestraald door een Hawk-radar. ‘No Lock, turns’, roep ik terug. Ik heb zelf geen indicatie en ga dus door. Ik zie een paar mijl verder mijn Bravo manoeuvreren. ‘Got you visual’, is zijn antwoord. ‘Stay low, I got you’, roep ik terug. Ik moet ervoor zorgen dat ik hem niet uit de lucht vlieg. ‘Bravo lost lock, turning in. Ai, nu heb ik zelf contact met die gevaarlijke Hawk, net even voor het doel. Ik maat een scherpe ontwijkende manoeuvre. Links schuift de ‘target area’ voorbij. Time-to-go 10 seconden. Ik draai af. ‘Bravo is in, got you now’. Mooi, Bravo ziet mij dus ook. Ik blijf scherp draaien, maar die verrekte Hawk…, nee toch, het is gelukt, ik ben de Hawk-indicatie kwijt. ‘Lost lock, turning in as well’, meld ik. Ik scan de area, draai nu naar het doel, check opnieuw of er vijandelijke jagers zijn, kijk waar de Bravo zich bevindt, geef hem de opdracht ‘Bravo stay low’ en stuif 5 seconden later over een dicht bos. ‘Camera’s on, video on. Ah, five guns at my 11 o’clock, on the edge of the wood, at your…11 o’clock.’ Ik zie de artillerieopstelling, check de positie, vlieg over mijn Bravo heen die op tegengestelde koers onder mij door giert. ‘Turning now, check my six, no locks. ‘Nu snel naar het rendez-vous punt. ‘Camera’s off. ‘Ik spreek op mijn video in wat ik gezien heb: Five 109’s in firing position, camouflaged, no air defence observed, postion…’ De Bravo is inmiddels weer in formatie gekomen. Een snelle check van alle instrumenten. Zorgvuldig kijk ik om mij heen. De radar gaat in air-to-air mode. Wie weet worden we ergens opgewacht door vijandelijke ‘fighter caps’.
Fighter caps
‘Bravo go manuel, manuel go’. We switchen over op de vooraf afgesproken frequentie waarop de grote formatie van 312 Squadron die aanval zal uitvoeren, ook uitluistert. ‘Bonzo formation, this is suitcase Red, ready to copy?’. De formatieleider geeft een bevestigend antwoord en ik geef de exacte positie van de artillerieopstelling door, zodat deze zijn aanval precies kan plannen. We horen de formatie haar koers wijzigen…’Thanks Suitcase, see you back home.’
En dan gebeurt het. Ik zie twee – nee vier blips op mijn radar verschijnen. ‘Bravo, contact at 18 miles, 10 right.’ Bravo same heading 150, seems a cap’. ‘Buster, go’. We schuiven de throttle naar full military power. ‘ Okay, Bravo you take the right far guy, I take the front right guy. Go for it!’ Ik schakel de computer over naar het fighter-programma. De Sidewinders proberen een ‘lock’ te maken. De eerste jager komt in, maar reageert niet. Hij ziet mij blijkbaar niet. Zonder dat hij er iets van merkt kan ik een ‘kill’ maken. I got a lock on the left guy’, meld ik Bravo. Bravo roept: ‘Far guy – Fox two, in left turn. Another one coming at me.’ Ik moet nu afhaken om mijn Bravo te hulp te komen. ‘Bravo is bugging out’, klinkt het door mijn radio.
Hij neemt terecht de benen. ‘Position over small village descending?’ ‘Affirmative!’ En dan: I got you, proceed, I am at your six (o’clock position), no contact on the bad guy – ah, got him now, turning to him, stay low Bravo.’ Ik zie de vijandelijke jager komen naar de Bravo. Maar die ziet de tweede man nu ook en draait hard weg. Ik besluit hem niet te volgen, want waar is die vierde ‘bandit’ gebleven? Verdomt lasting als je hem niet ziet. M’n nek lijkt wel van rubber, zo zit ik rond te kijken. Nee, niets te zien. Ik ga nu lag Bravo achterna. Twee ‘kills’, prima. Ik moet wel de; gorilla’ waarschuwen: ‘North of target cap of 4 F-16’s, NW to SE, two killed…’ Dan kan ik de tijd besteden aan m’n ‘flight report. De ‘army’ moet het immers ook weten! Na enkele minuten schakelen we daarom over op de ‘inflight reporting frequentie’. Ik meld: Inflight report, inflight report, 5 seconds from now.’ Beneden op de grond kijken twee landmacht college;s elkaar aan: ‘Daar heb je hem, 6 minuten na het time-over-target, niet slecht.’
Terug naar de basis
De crewchief kijkt omhoog. Twee RF’s? Jazeker. ‘Zijn ze van ons?’ ‘Vast niet’, zegt zijn assistent, ‘het is nog te vroeg.’
De twee F-16A(R)’s maken twee low-approaches. ‘Zo te zien zal het die ouwe wel zijn’. Waar ziet hij het aan? Op de MFPU kijkt Joop naar buiten. ‘Twee RF’s, half twaalf, dat zijn ze! ‘ Terwijl de kisten nog op de baan uitrollen, rijdt de camera-lijn wagen al weg. ‘Opschieten mannen ‘t is een air-task’. Johan heeft er zin in vandaag.
Terwijl ik de kist naar de shelter taxi, zie ik de camera-lijn combi al op mij afkomen. De crewchief roept: ‘Is het gelukt major?’. ‘You bet!’, antwoord ik. Hij steekt zijn duim op. Ik zet de motor af. De mannen van de camera-lijn duiken onder de kist en halen de filmcassettes er in een ommezien uit. “Kaarten, majoor?’ Ik geef ze m’n kaarten en de videocassette. Snel even debriefen bij de technische dienst. ‘ Hebt u klachten, majoor?’ ‘Negatief! Dit is een prima beestje. Ik heb geprobeerd hem stuk te krijgen, maar dat is niet gelukt! Hij is serviceable voor de middagwave, mannen!’
Ik spoed mij naar de Mobile Film Processing Unit in de container (caravan). Samen met Intell bestuderen we de foto’s en proberen we nog meer te zien dan ik onderweg al gevonden had. M’n Bravo is met de films bezig. ‘Any luck?’ Ja, we zien op de film nog een M113 en een gecamoufleerde commandopost. Eerst dus niet gezien, nu wél opnemen in het eindrapport. Blikken priemen over de films. Niets méér. Opschieten jongens, hurry hurry. Dat was het dan. Het eindrapport gaat de telex op. Over enkele minuten weet de landmacht alles wat ze weten wilde.
In de container van de Mobile Film Processing Unit (MFPU). Samen met Intell bestuderen we de foto’s en proberen we nog meer te zien dan ik onderweg al gevonden. Rechts Photo Interpreter sgt1 Dick Hoed.
Na de landing debriefen bij de technische dienst. SM E. Mulder, specialist in Overige Elektrische Vliegtuig Systemen (OEVS), kan snel m.b.v. zijn uitgebreide bibliotheek technische klachten lokaliseren.
Ik wandel met de Bravo terug naar ops. We discussiëren over het gevecht met de vier F-16’s.’ Mooi ging dat. Die eerste had niets gezien en je was op tijd weg voor die tweede. Prima.’ Dan boeken we weer in bij Ops. De para-spullen brengen we terug. Voor dat we gaan debriefen, even 312 bellen. ‘Is het gelukt mannen?’ Mooi zo! Geen dank He! See you next time’. En dan… is er koffie.
Met toestemming is dit artikel overgenomen uit: Onze Luchtmacht. Nummer 1 – februari 1987.
Met speciale dank aan de ir. W.F. Helfferich, hoofdredacteur Onze Luchtmacht.